Γενικές πληροφορίες

Ψευδείς ειδήσεις είναι ειδήσεις που διαδίδουν επίτηδες ψεύτικες, παραπλανητικές και κατασκευασμένες ειδήσεις. Οι επιδιωκόμενοι στόχοι είναι διαφορετικοί. Τα είδη των κατασκευασμένων ειδήσεων είναι (σύμφωνα με τον Desai et al, 2018)

• Σάτιρα ή παρωδία (χωρίς κακές προθέσεις)
• παραπλανητικό περιεχόμενο (ελλιπείς πληροφορίες για ένα θέμα ή έναν άνθρωπο)
• απατηλό περιεχόμενο (δημοσίευση ψευδούς περιεχομένου με την ένδειξη αξιόπιστης πηγής)
• φανταστικό περιεχόμενο (περιεχόμενο 100% ψεύτικο που στήθηκε για να προκαλέσει κακό)
• ψεύτικα links (όπου ο τίτλος, η φωτογραφία ή η περίληψη δεν ταιριάζουν με το περιεχόμενο)
• ψεύτικο περιεχόμενο (όταν αληθοφανές περιεχόμενο μοιράζεται με ψεύτικες σχετικές πληροφορίες)
• «νοθευμένο» περιεχόμενο (όταν αληθοφανές περιεχόμενο ή μια φωτογραφία έχουν υποστεί σχετική επεξεργασία)

Ένας περαιτέρω όρος, που σε αυτό το πλαίσιο χρησιμοποιείται πολύ είναι- hoax, αμερικάνικο που χρησιμοποιείται για την πλάκα, το αστείο. Ως hoax χαρακτηρίζεται σήμερα μια ψεύτικη είδηση, η οποία διαχέεται μέσω του τύπου, των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ή του messenger, θεωρείται από πολλούς αληθινή και ως εκ τούτου την διαδίδουν σε φίλους, συναδέλφους και συγγενείς. Όπως θα διαπιστώσετε, στις πολυάριθμες συμβουλές που σας παραθέτουμε, εξηγούμε πώς καταλαβαίνετε αν έχετε μπροστά σας μια ψεύτικη είδηση.

Ζούμε σε έναν κόσμο πληροφορίας που δικτυώνεται όλο και περισσότερο, στον οποίο μπορούν να δημοσιευτούν ψεύτικες ειδήσεις σχετικά εύκολα και σκόπιμα. Το ζητούμενο είναι ότι οι ψευδείς ειδήσεις προσελκύουν ένα ευρύ κοινό και έναν μεγάλο αριθμό αναγνωστών.  

Στο βαθμό που οι ψευδείς ειδήσεις αναγνωρίζονται ως τέτοιες, δεν δημιουργείται κανένα πρόβλημα. Σύμφωνα με μια σφυγμομέτρηση- βαρόμετρο του Edelman Trust το 2018, έως το 59% των ερωτηθέντων δεν διακρίνουν τα πραγματικά νέα από τις ψευδείς αναφορές. Σύμφωνα με τον 12ο ευρωπαϊκό δείκτη επικοινωνίας αποτελούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως τα facebook, το twitter, το Snapchat κ.α., τις πηγές για το 81,3% των ψευδών ειδήσεων. Έτσι, μέσω αυτών των καναλιών επικοινωνίας μπορεί να διαχυθεί η πολιτική ή άλλου είδους προπαγάνδα. Εκεί οι δημιουργοί των ψευδών ειδήσεων επιδιώκουν να αυξήσουν σε σύντομο χρονικό διάστημα την επιρροή τους. Οι ψευδείς ή οι νοθευμένες ειδήσεις μπορούν να αποτελέσουν μια προσοδοφόρα πηγή χρημάτων για τους συγγραφείς τους. Γι’ αυτό, λοιπόν, μην εμπιστεύεστε καμία «ύποπτη» είδηση και μην κλικάρετε πάνω σε αυτή. Να εμπιστεύεστε το ένστικτό σας και την κοινή λογική. 

Πιθανές αρνητικές συνέπειες της εξάπλωσης των ψευδών ειδήσεων (Allcott και Gentzhow, 2017, σελίδα 219)

• Αναγνώστες, που πιστεύουν ψευδείς ειδήσεις, και ως εκ τούτου έχουν ψευδείς πεποιθήσεις,
• Λάθος πεποιθήσεις και απόψεις, που μπορούν να επηρεάσουν τον δημοκρατικό τρόπο λήψης αποφάσεων του εκάστοτε ατόμου
• Αναγνώστες, που γίνονται περισσότερο καχύποπτοι έναντι των καθιερωμένων μέσων και αντιμετωπίζουν δυσκολία στο να διαχωρίσουν το αληθοφανές από το μη αληθοφανές περιεχόμενο.
• Όλες οι παραπάνω επιπτώσεις μπορούν να οδηγήσουν σε περιορισμένη ζήτηση για ποιοτικά και υψηλού επιπέδου ρεπορτάζ.